Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд санаачлан боловсруулсан Монгол Улсын шүүхийн тухай (шинэчилсэн найруулга), Шүүгчийн эрх зүйн байдал, сахилга, хариуцлагын тухай (шинэчилсэн найруулга), Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль (шинэчилсэн найруулга)-ийн төслүүдийг /2020-04-23/ Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ө.Шижир Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт өргөн барилаа.

Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг үзэл санаа, зорилгынх нь дагуу хэрэгжүүлэх, шүүх эрх мэдлийн хүрээнд тулгамдаж буй асуудлуудыг бүрэн шийдвэрлэх үр нөлөө бүхий хууль, эрх зүйн орчныг шүүхийн багц хуулийн шинэчлэлээр бүрдүүлэх зорилго дэвшүүлж, мөрдөгдөж байгаа Монгол Улсын Шүүхийн тухай, Шүүхийн захиргааны тухай, Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулиудыг нэгтгэн, Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулсан байна.

Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн төсөлд:

-анхан болон давж заалдах шатны шүүхийг тойргийн зарчмаар байгуулахад харгалзан үзэх шалгуур, журмыг тодорхой болгох;

-Шүүхийн ерөнхий зөвлөл болон Шүүхийн сахилгын хорооны бүрэлдэхүүнд орох шүүгчийг сонгох, эгүүлэн татах, Шүүгчийн ёс зүйн дүрмийг хэлэлцэх, батлах зэрэг үйл ажиллагаанд шүүгч бүр оролцож санал өгөх эрхийг баталгаажуулах;

-хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэрийг санаатай биелүүлээгүй, эсхүл биелүүлэхэд зориуд саад учруулсан төрийн албан тушаалтныг ангилал, зэрэглэл, томилогдсон болон сонгогдсон байдлаас нь үл хамааран огцруулах буюу чөлөөлөх арга хэмжээ авах;

-шүүгчийн мэргэжлийн болон ёс зүй, сахилгын хариуцлагын ялгаа, заагийг тогтоох, ёс зүйн болон сахилгын хариуцлагаас гадна үлддэг шүүгчийн мэргэжлийн алдаа, зөрчилд хүлээлгэх хариуцлагыг тодорхой болгох, шүүгчийн хараат бус байдлыг хангах, хариуцлага тооцох, ажил хэргийн чадвар, мэргэшлийн түвшинг нь үнэлэх буюу дүгнэх чиг үүргийг давхцуулахгүйгээр тусгаарлах;

-шүүхийн хэрэг хуваарилах нарийвчилсан журмыг Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс баталсан нийтлэг журамд үндэслэн тогтоох, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл бүх шатны шүүхийн үйл ажиллагааны болон хөрөнгө оруулалтын төсвийг төлөвлөх;

-Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүнд нэр дэвшигчийн мэргэжлээрээ ажилласан жилийг 10-аас доошгүй байхаар, мөн Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүдийг улс төрийн болон бусад нөлөөллөөс ангид байлгах үүднээс гишүүнд тавигдах шаардлагыг нэмэгдүүлэх;

-Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүдийн тогтвортой, хараат бус байх нөхцөлийг бүрдүүлэх үүднээс олон талын, тухайлбал Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, хууль зүйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага, Монголын хуульчдын холбооны оролцоог хангах, эдгээр нь олон нийтэд нээлттэй сонгон шалгаруулалт явуулсаны үндсэн дээр Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүнийг санал болгох, Улсын Их Хурал томилох;

-Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн бүх гишүүд орон тооны байх, гишүүн бүрийн бүрэн эрхийн хугацааг гишүүдийн тэгш байдлыг хангах зорилгоор адил байхаар тогтоох, Зөвлөлийн гишүүний орон гарсан тохиолдолд нөхөн томилогдсон гишүүн нь тухайн орон гарсан гишүүний бүрэн эрхийн хугацаанд ажиллах, Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дараагийн гишүүнийг нэр дэвшүүлэх ажиллагааг зөвлөлийн гишүүний бүрэн эрхийн хугацаа дуусахаас өмнө нээлттэй зохион байгуулах зэрэг зарчмын шинжтэй зохицуулалтуудыг тусгасан байна.

Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөлд:

-шүүгчид тавих болзол, шаардлага;

-шүүгчийг сонгон шалгаруулах, томилох болон шүүгчийг мэргэшүүлэх;

-шүүгчийн бүрэн эрх үүсэх, дуусгавар болох үндэслэл журам;

-шүүгчийн хараат бус байдал, түүнийг хангах баталгаа;

-шүүгчид хориглох зүйл, иргэний эрхэд тавих хязгаарлалт, ашиг сонирхлын зохицуулалт, хариуцлага, хариуцлага хүлээлгэх ажиллагаанд баримтлах зарчмын асуудал;

-Шүүхийн сахилгын хорооны чиг үүрэг, бүрэлдэхүүнд тавигдах шаардлага. хорооны дарга, гишүүдийн эрх, үүрэг, үйл ажиллагааны ерөнхий нөхцөл;

-Шүүхийн сахилгын хороонд гомдол, мэдээлэл гаргах, бүртгэх, шилжүүлэх;

-сахилгын хэрэг үүсгэсэн хорооны гишүүний явуулах ажиллагаа, сахилгын хэргийг хянан шийдвэрлэх хугацаа;

-сахилгын хэрэг хянан шийдвэрлэх хуралдааны дэг, шийдвэр;

-давж заалдах гомдол гаргах, түүнийг шийдвэрлэх ажиллагаа зэрэг асуудлыг тусгасан байна.

Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөлд:

-Хуульчийн эрхэмлэх зүйл, ерөнхий үүрэг, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд баримтлах зарчим;

-мэргэжлийн дадлага болон хуульчийн мэргэжлийн шалгалт авах журамтай холбогдсон асуудлууд;

-хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөл олгох журам болон тухайн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох, дуусгавар болгохтой холбогдсон харилцаа;

-хуульчийн эрхлэх мэргэжлийн үйл ажиллагаа, түүний дүрэм, хуульчийн тангараг, эрх, үүрэг, хориглох зүйл, үйл ажиллагааны нууцтай холбоотой асуудал;

-Хуульчдын холбоо, түүний гишүүнчлэл, чиг үүрэг, Хуульчдын их хурал, Хуульчдын холбооны ерөнхийлөгч, Хуульчдын холбооны зөвлөл, Хуульчдын холбооны хороод, Тамгын газар, Хяналтын зөвлөлийн эрх хэмжээ болон Хуульчдын холбооны зохион байгуулалт, санхүүжилт

-Хуульчийн мэргэжлийн дүрэм, ёс зүй, хариуцлагын асуудал эрхэлсэн хороо, түүний бүрэн эрх, хуульчид холбогдуулан гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх, дүгнэлт гаргах, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчлийг мэдэгдэх, хариуцлага хүлээлгэх зэрэг асуудлыг нарийвчлан тусгасан байна.