Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн (2020.11.04) хуралдаан Засгийн газраас 2020 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн Хот байгуулалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн хэлэлцэх эсэхийг шийдвэрлэлээ.

Төсөл санаачлагчийн илтгэлийг Засгийн газрын гишүүн, Барилга, хот байгуулалтын сайд Б.Мөнхбаатар танилцуулав. Хот байгуулалтын эрх зүйн орчныг сайжруулах зорилгоор 10 бүлэг, 60 зүйлтэй шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулсан байна. Монгол Улсын хүн амын нутагшилт, суурьшлын зохистой тогтолцоонд тулгуурлан хүн амын эрүүл, аюулгүй, таатай орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдахаас сэргийлсэн бүс нутаг, хот, суурин газрыг төлөвлөх, байгуулахтай холбогдсон харилцааг зохицуулах нь хуулийн төслийн зорилго аж.

Төсөлд дараах зохицуулалтуудыг шинээр болон шинэчлэн тусгасан байна. Хот байгуулалтын баримт бичгийг нутаг дэвсгэрийн болон хот суурин газрын төлөвлөлтөөр нь ангилж, түүнд тавигдах шаардлагыг нарийвчлан тусгасан, мөн тэдгээрт магадпал хийх, хот байгуулалтын баримт бичгийг хэрэгжүүлэх үе шат, тэдгээрт тавигдах шаардлага, хот байгуулалтын баримт бичиг боловсруулах болон хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай санхүүжилтийн эх үүсвэрийн талаар тодорхой болгон тусгасан байна. Хот, суурин газрын хөгжпийн ерөнхий төлөвлөгөө, хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө, хэсэгчилсэн төлөвлөгөө, барилгажилтын төсөл, хот байгуулалтын бүсчлэл, түүнд тавигдах шаардлагыг одоо байгаа зохицуулалтаас илүү нарийвчлан тусгажээ. Хот байгуулалтын үйл ажиллагаанд оролцогч иргэн хуулийн этгээд, төрийн бусад байгууллагуудын чиг үүрэг болон хот, суурины хүрээлэн буй орчин түүх, соёлын дурсгалт газрыг хадгалж хамгаалах, тэдгээрийн зохистой үйл ажиллагааг дэмжихэд чиглэсэн төлөвлөлтийн зохицуулалтыг шинээр тусгасан болохыг Б.Мөнхбаатар сайд танилцуулгадаа дурдав.

Түүнчлэн хот суурин газрыг шинээр байгуулах, нүүлгэн шилжүүлэх, татан буулгахтай холбоотой харилцаа, зохицуулалтыг шинээр тусгасан байна. Бүс нутаг, хот төлөвлөлтийн чиглэлээр эрдэм шинжилгээ, судалгаа, зураг төслийг гүйцэтгэх, улсын хот байгуулалтын эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, хот байгуулалтын салбарын мэргэжилтний ёс зүй, мэргэжлийн зэрэг, стандарт, тавигдах шаардлага, нөхцөлийг хуульчилж өгөхөөс гадна энэ салбарт үйл ажиллагаа эрхэлж буй хуулийн этгээд, төрийн бус байгууллага, хот байгуулалтын баримт бичгийг захиалагч, гүйцэтгэгч, хөрөнгө оруулагчийн хариуцлагын талаарх эрх зүйн байдлыг шинээр нарийвчлан тусгасан гэв.

Төрийн захиргааны төв, төрийн захиргааны орон нутгийн засаг захиргаа, Ерөнхий архитектурч, төрийн бус болон мэргэжлийн байгууллагын эрх, үүрэг, тавигдах шаардлага, хот байгуулалтын баримт бичгийг боловсруулах эрх олгох, хот байгуулалтын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй хуулийн этгээдийг салбарын мэргэжилтний ёс зүй, хүлээлгэх хариуцлага, тэдгээрийн бүртгэлийг хөтлөн нэгдсэн мэдээллийн санд оруулж, цахимжуулах зохицуулалтыг шинээр тусгасан байна. Хот байгуулалтын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын гүйцэтгэх чиг үүрэг, хүлээлгэх хариуцлагыг томъёолон тусгаж, хот байгуулалтын талаарх төрийн байгууллагуудын эрх хэмжээ, үүрэг хариуцлагыг нарийвчлан тодорхойлжээ

Хуулийн төсөл батлагдсанаар хот, суурин газар болон улс, бүс нутгийн хөгжлийн төлөвлөлт, хэрэгжилтийг хангах олон улсын жишигт нийцэх бөгөөд байгаль орчин, нийгэм, эдийн засаг, хууль зүйн хувьд дараахь эерэг үр дагавар бий болгох ач холбогдолтой гэж үзжээ. Тухайлбал, бүс нутаг, хот, суурины хөгжлийн төлөвлөлт, бүтээн байгуулалтын үйл ажиллагааны талаарх бодлого, хэрэгжилтийн зохицуулалт нь нэгдмэл болж, хот байгуулалтын талаарх хууль тогтоомжийн давхардал, хийдэл, зөрчил арилна. Мөн хот төлөвлөлт, хот байгуулалтын үйл ажиллагаанд олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлж, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг нээлттэй ил тод болгох, хэрэгцээ, шаардлагад илүү нийцсэн, хүрээлэн буй байгаль орчинтойгоо харилцан холбоо бүхий ногоон хөгжлийн шаардлагыг хангасан, ногоон хот байгуулалт бий болох нөхцөл бүрдэнэ гэж төсөл санаачлагч үзсэн байна.

Түүнчлэн хот байгуулалтыг бүсчлэлийн хэлбэрээр зохицуулан холбогдох мэргэжлийн байгууллага, зөвлөлийн саналыг урьдчилж тусгах нь байгаль орчинд ээлтэй буюу хот, суурины нөөцийг оновчтой тооцоолсон, хөрөнгө оруулалтын бодлогод суурилсан, улсын хөгжлийн нэгдсэн бодлогод нийцсэн хот байгуулалтыг бий болгох нөхцөл бүрдэх аж. Хот байгуулалтын баримт бичгийг хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө, хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө, газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөг харилцан уялдуулах нь хот, суурины тэлэлт, шаардлагагүй дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлаж, одоогийн үүссэн бүх хүндрэлтэй асуудлыг шийдвэрлэх боломж бүрдэх аж.

Төсөл санаачлагчийн илтгэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ, С.Чинзориг, Б.Энхбаяр, М.Оюунчимэг, О.Цогтгэрэл, Х.Болорчулуун, Ж.Ганбаатар нар асуулт асууж, салбарын сайд, ажлын хэсгээс хариул мэдээлэл авлаа.

Дараа нь төслийн хэлэлцэх эсэхтэй холбогдуулан гишүүд үг хэлж, байр сууриа илэрхийлэв. Нэн тэргүүнд нийслэл Ерөнхий инженергүйгээс хот төлөвлөлтийн асуудал эмх замбараагүй болж, төвдөө хүүхдийн тоглоомын талбай бүү хэл хүн явах боломжгүй барилга, орон сууцууд барьж байгаа асуудлыг Барилга, хот байгуулалтын яам болон нийслэл, холбогдох байгууллагууд хамтран шийдвэрлэх, дэд бүтэц бүхий гэр хороолол руу барилгажилтыг тэлэх хөшүүргийг бий болгох тал дээр шуурхай ажиллах, хууль, дүрэм, журмуудыг мөрдүүлэх, үүнд хяналт тавих ажлуудыг чанартай хийх нь зүйтэй гэдэг саналыг М.Оюунчимэг гишүүн хэлэв.

Ж.Бат-Эрдэнэ гишүүн, төслийн нэрийг өөрчилж Хот байгуулалт, төлөвлөлтийн тухай болгох саналыг хэллээ. Хотыг зөв төлөвлөж, холбогдох дүрэм, журмын дагуу үйл ажиллагаагаа явуулсан тохиолдолд өнөөдөр тулгамдаад буй олон асуудал шийдэгдэх бололцоотой, харин холбогдох хууль тогтоомжийг зөрчигсдөд хүлээлгэх хариуцлагыг нэмэгдүүлэх нь зүйтэй гэв. Төсөлд хариуцлагын тогтолцооны талаар бүрхэг зохицуулалтгүй байна гэж үзэж байгаагаа илэрхийлсэн. Мөн төлөвлөлтийг сайтар нягталж хийх, тодорхой хугацаанд уг төлөвлөлтийг баримталж, өөрчлөхгүй, тогтвортой мөрдөхөд шат шатандаа анхаарал хандуулах шаардлага бий гэлээ.

Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Даваасүрэн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд онцгойлон анхаарах ёстой гээд “Энэ төсөл дээр хууль зөрчвөл Зөрчлийн тухай хуулиар шийтгэхээр тусгасан байна. Өнгөрсөн хугацаанаас хуримтлагдсан “зовлон”-гийн шалтгаан бол хууль зөрчсөн байсан ч хариуцлага хүлээдэггүй асуудал. Энэ төрлийн хууль тогтоомжийг зөрчсөн нэгнийг мөнгөн торгууль ногдуулах байдлаар хариуцлага хүлээлгэх нь оновчгүй” гэв. Төрийн байгууллагын албан тушаалтан хууль тогтоомж зөрчсөн тохиолдолд энэ нь албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөх үндэслэл болдог байх зэрэг зохицуулалтыг тусгаагүй, төсөлд тун тодорхойгүй байгааг шүүмжиллээ.

Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдэд нэн тэргүүн томилгоотой холбоотой зохицуулалтуудыг хуульчилж, баталгаажуулах гэсэн асуудлыг тусгасан байдаг талаар Н.Ганнибал гишүүн шүүмжиллээ. Хэлэлцэж буй төсөлд хот, суурин газрыг хэрхэн хөгжүүлэх, ногоон байгуулалмжийг хэрхэн нэмэгдүүлэх, орон сууцнуудын асуудлын талаар тусгах байтал аймгийн Ерөнхий архитектурчийг 6 жилээр томилох асуудлыг тусгасан байгааг шүүмжлээд төслийг хэлэлцэхийг дэмжихгүй байгаагаа илэрхийлсэн. Тулгамдаад буй асуудлуудыг шийдвэрлэх гэж хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж байгааг Ж.Ганбаатар гишүүн хэлэв.

Нийгэмд хууль тогтоомжийг мөрдөх ухамсрыг төлөвшүүлэх, танил тал ашиглан хууль тогтоомжийг зөрчсөн нэгэнд хуулиас дээгүүр алхах боломжгүй гэдгийг нэгбүрчлэн ойлгуулах нь чухал гэдэг байр суурийг илэрхийлсэн юм. Нөгөөтээгүүр, төрийн байгууллагууд иргэд, хуулийн этгээдүүдэд маш ойлгомжтой, биелэгдэх боломжтой шаардлага тавьж, тэр хэрээрээ хэрэгжилтийг ягштал хянах нь зүйтэй гэв. Нэг бүтээн байгуулалтаа нөгөө бүтээн байгуулалтаараа нураах, асуудал үүсгэх тохиолдол нүдэн дээр байгаа олон жишээ дурдаж болно гэв. Нэн тэргүүнд нийслэлд дэлхийн жишгээр доошоо барилгажилт явуулдаг болох шаардлага бий гэв.

Зарим улс 10 давхар барилга барьж байгаа тохиолдолд газар доор 2 давхар, 20-30 давхар тохиолдолд доошоо 4-5 давхар байгуулах, 100 метр квадрат орон зайд 10 автомашины зогсоол ногдох гэх зэрэг шаардлага тавьснаар зогсоолын асуудлыг шийдвэрлэдэг шийдлүүд байгааг дурдсан. Ийнхүү гишүүд төслийн хэлэлцэх эсэхтэй холбогдуулан байр сууриа илэрхийлсний дараа санал хураалт явуулав. Хуралдаанд оролцсон 17 гишүүний 11 нь 64.7 хувийн саналаар Хот байгуулалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн хэлэлцэхийг дэмжлээ. Иймд энэ талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтов.