УИХ-ын чуулганы /2025.04.03/-ны өдрийн хуралдаанаар Хүний эрх, эрх чөлөөг хангахтай холбоотой зарим хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа.

УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин:

Юуны өмнө хүний эрхийг хангахтай холбоотой зарим хуулиудад нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хууль өргөн барьж байна. Нэг зүйлтэй үнэхээр санал нэгдэмгүй, эсэргүүцэж байна. Тэр нь юу вэ гэхээр, Эрүүгийн хуульд "хүнийг нэр төрийг доромжлох" гэдэг гэмт хэргийг буцаан бичих гэж байгаа юм. Гүтгэх, доромжлох гэдэг энэ гэмт хэрэг Монгол Улсад яг ардчилсан улсад байдаг арга барилаараа огт байгаагүй. Энэ өөрөө социалист үзэл суртлыг хамгаалах, даргыг вакум дотор барьж, нийгмээс нь тусгаарлаж, тусдаа бурхан адил тахин шүтэхэд зориулагдсан Эрүүгийн хуулийн тийм зохицуулалт байсан. Энэ гүтгэх, доромжлох гэдэг энэ гэмт хэргийг Эрүүгийн хууль дээр бичихээр хамгийн амжилттай сайн ашиглаж чаддаг хүмүүс нь , дандаа эрх мэдэлтнүүд. Одоо худал мэдээлэл тараах гэдэг Эрүүгийн хуулийн заалтын ард, уламжлалт гүтгэх гэмт хэргийг бичээд энэ гэмт хэргийг хэний эсрэг хэн ашиглаж байна гэдэг статистикийг харахад маш ойлгомжтой байгаа .

Дандаа төрийн албан тушаалтан эрх мэдэлтнүүд хэвлэлийн эрх чөлөөг боомилох, чөлөөт дуу хоолойг хязгаарлах, өөрсдийг нь шүүмжилсэн тэр шүүмжлэлийн эсрэг жадлан яллах, зорилготой л ашиглаж байгаа. Араас нь доромжлох ороод ирнэ. Доромжлох ороод ирэхээр нөгөө түрүүчийн хэлдгээр "76 мал" гэж хэлэхээр аягүй бол дахиад шүүхдээд эхлэх байх л даа. Тэгээд ийм байдлаар уламжлал социалист гэмт хэргүүдийг ардчилсан хүний эрхийг хангах гэж байгаа Эрүүгийн хууль руу орж ирүүлэх нь зохимжгүй. Энэ дээр сөрөг байр суурьтай байна. Эрүүгийн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтүүд дотор бас авах, дэвшилттэй санаа олон байгаа. УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан Эрүүдэн шүүхийн эсрэг арга хэмжээ авах талаарх ажлын хэсэг, ажлын хэсгийнхээ хүрээнд 5-6 хүрээний ажил хийх ёстой юм байна гэж харсан. Үүний хамгийнчухал нэг хэсэг бол Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулах олон улсын конвенцын үзэл санаатай эрүүгийн хуулийн эрүүдэн шүүх энэ төрлийн гэмт хэргийг нийцүүлэх хэрэгцээ байгаа юм байна.

Манайх их явцуу цонхоор, явцуу байдлаар хуульчилснаасаа болоод ямар нэгэн тайлбар мэдүүлэг авах зорилгогүйгээр, гэхдээ хүнийг чөлөөтэй зорчиж болохгүй байгаа тэр хэсэгт хүнлэг, хэрцгий хандаад байгаа тэр хандлагыг энэ эрүү шүүлтийн хэсэг рүү оруулж ирж чадахгүй байгаа юм байна гэдэг дүгнэлтүүд ОУБ-аас ч ирсэн. Манай хүний эрхийн дотоод байгууллагуудаас ч ирсэн. ХЭҮК-ын илтгэлүүд ч дурдагдсан.

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Ц.Соёлмаа soyolmaa@vip76.mn