Та “Өгөх нь авахаасаа ерөөлтэй” гэсэн үгийг хэзээ нэгэн цагт сонссонд итгэлтэй байна. Монголчууд жил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 1-нд “Өгөх өдөр”-ийг тэмдэглэж, хэн нэгнийг баярлуулдаг болоод арван жил болжээ. Энэ сайхан ерөөлтэй өдрийг нийгэм даяар түгээн санаачилсан Б.Баярсайхантай ярилцлаа.

-Хэдхэн хоногийн өмнө нийгэм даяараа “Үндэсний өгөх өдөр”-ийг тэмдэглэн өнгөрүүллээ. Энэ жилийн онцлог, сонин сайхан нь юу байв?

-Энэ жил бид “ЮуБайнаТүүгээрээ” гэсэн уриан дор маш амжилттайгаар тэмдэглэн өнгөрүүллээ. Арав дахь жилдээ тэмдэглэж буйг ч хэлэх үү урд жилүүдийнхээс өргөн хүрээнд, маш олон хүнийг хамруулсан үйл явдлууд боллоо.

Хамгийн гайхамшигтай үйл явдал нь “Ид шидийн орон-2” төсөл дээр болсон. Хэдхэн хоногийн өмнө энэ жилийнхээ ажлыг төлөвлөөд, хоорондоо ярилцаж байхад “Лантуун дохио” ТББ-ын Ч.Ганжавхлан маань эхэлсэн ажил нь цагтаа дуусахгүй гацах магадлалтай болж байгаа талаар бидэнд дуулгасан. Энэ төсөлд давын өмнө гадаад тохижилт, хүүхдийн сагсны талбайг барихад 100 сая төгрөг шаардлагатай байна.

Энэ мөнгийг бид бусдад уриалан Өгөх өдрөөр олон нийтээс босгомоор байна гэсэн. Гэтэл 11 сарын 1-ний шөнийн 00 цаг гэхэд нийтдээ 350 сая орчим төгрөг босгосон байсан. Нийтдээ 800 гаруй хувь хүн, албан байгууллага, гэр бүлүүд 1000, 5000 төгрөг гээд чадах чинээгээрээ хандивласаар ийм мөнгө цугларсан байсан.

Ёстой л юу байна түүгээрээ гэдгийн бодит жишээг харуулсан. Энэ хандивын мөнгөөр “Ид шидийн орон-2” цаг хугацаандаа нээлтээ хийх боломжтой болж байна.

Үүнээс гадна одоо “Ид шидийн орон-1”-ийн дэргэд ажиллуулж байгаа цэцэрлэгийн болон шинээр баригдаж байгаа цэцэрлэгийн тусгай зөвшөөрөл гарч байгаатай холбогдуулан энэхүү хоёр цэцэрлэгт хамрагдаж буй хүүхдүүдийн хувьсах зардлыг 2020 оны төсөвт суулгаж, төрөөс олгох шийдвэрийг салбарын сайд Ё.Баатарбилэг болон манай удирдлагын баг гаргалаа.

MongolHD ТВ “Өнөө өглөө” нэвтрүүлэгтэй хамтарсаар бараг тав дахь жилдээ орж байна. Тус телевизийн хамт олон хэдийгээр баасан гарагийн өглөө бичлэг цацдаг боловч, бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ ажиллаж, бүхэл бүтэн гурван цагийн турш Өгөх өдрөөр амьсгалсан нь олон хүнд баяр хөөр бэлэглэсэн нэвтрүүлэг боллоо.

За тэгээд бид нарын оролцоогүйгээр албан газартаа, гэр бүлдээ гээд маш олон хүмүүс энэ өдрөөр бусдыгаа баярлуулж, ямар нэгэн өглөгийн арга хэмжээг зохион байгуулсан тухай мэдээлэл тал бүрээс ирсээр байна.

Би Өгөх өдрөөр хүн бүхэн баярлаасай л гэж мөрөөддөг. Хүний баярлахыг харсан хэн ч дахиад л хүн баярлуулахыг хүсдэг. Энэ бол халдварладаг зүйл.

Инээмсэглэл хүнийг хэзээ ч ядууруулдаггүй, бусдыг үргэлж баярлуулж, баяжуулдаг.

Таны санаандгүй өгсөн өглөг хэн нэгний амьдралыг орвонгоор нь өөрчлөх, эргэлт хийх ид шид болсон байх вий. Бид анхнаасаа нэг дүрэмтэй байсан нь шашинжихгүй, улс төржихгүй байхыг л шаардана. Арван жилийн турш энэ ажлыг авч явах нь тийм амар байгаагүй ч бидний хийсэн төсөл, ажлууд нийгмийг соён гэгээрүүлэхэд бага боловч тус нэмэр болж хүмүүсийн хандлагад эерэг нөлөө болж байгаа гэдэгт итгэлтэй байдаг.

-Энэ сайхан өдрийг нийгэмд таниулж, тэмдэглэдэг болсон түүхээсээ хуваалцана уу?    

-Анх 2010 оны аравдугаар сарын 21-нд бага охин минь нэг нас хүрч, дөрөв дэх хүүхэд маань гэдсэнд байсан.

Яг энэ үеэр Э.Удвал гэж ой гарантай охин онош нь тодорхойгүй хүнд өвчтэй, ээж нь тусламж гуйж ирсэн. Ингээд бидний хэдэн хөхүүл голдуу ээж, эмэгтэйчүүд туслахаар шийдэж, “Том болоорой Удвал” аяныг эхлүүлэн ердөө 12-хон хоногт 25 сая төгрөг цуглуулж чадсан. Хэдхэн хоногт рок попынхон хандивын тоглолт хийж, “Up music”-ийн Халиун, Харанга хамтлагийн Чука ах, шог зураач Цогтбаяр ах зэрэг хүмүүс тусалж, оюутнууд 500 төгрөгийн хандив хүртэл цуглуулж байлаа.

Удвалыг аав ээжийнх нь хамт Солонгос руу мөн л зардлыг нь олж өгч явуулж байсан. Тун удалгүй Удвалын онош нь тогтоогдож, эмчлүүлээд, бүрэн эдгэрээд ирэхэд бид бүгд маш их баярлаж монголчууд цаашдаа яагаад хүнд өгдөг, хүмүүсийг баярлуулдаг өдөртэй байж болохгүй гэж ярилцаад “Үндэсний өгөх өдөр”-тэй болохоор анх санаачилж байлаа. Үндэсний гэхээр том сонсогдож магадгүй. Энэ өдөр албан ёсоор хуульд тусгагдаагүй ч үндэсний хэмжээнд өгдөг ард түмэн байгаасай, биенийгээ хүндэлж, баярлуулдаг бусдад тусалдаг байгаасай гэж бэлгэдсэн юм.

-Үүнээс хойш жил бүр олон сайхан төслийг амжилттай хэрэгжүүлсэн юм билээ. Та заримаас нь дурдахгүй юу?  

- Бид тодорхой нэг хүнд зориулж хандив цуглуулахаас илүүтэйгээр нийгмээ соён гэгээрүүлэх нөлөөллийн том ажил хийх нь илүү өгөөжтэй гэж үзсэн. Ялангуяа хүүхэд, залуус хүний ач тусыг мэддэг, ээж ааваа хайрладаг, бусдыг хүндэлдэг, эх орондоо хайртай, эерэг хандлагатай болоход нь нөлөөлөхийг хүссэн.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийг ялгаварлан гадуурхахаас хамгаалж “Бид бүгдээрээ адилхан” аяныг хэрэгжүүлсэн. Тэдэнд маань зориулалтын зорчих зам, лифт зэрэг нь хэдий чухал боловч, тэднийг нийгэм хүлээн зөвшөөрөх, хүндлэх, ойлгох, ялгаварлахгүй байх нь илүү чухал гэдгийг ойлгуулахыг зорьсон.

Энэ хүрээнд тархины саажилттай уран бүтээлч залуус нэгдэж “Би” нэртэй үзэсгэлэн гаргасан. Тэдний дотоод ертөнц ямар гайхалтай болохыг, хөдөлмөрч авьяаслаг, дурладаг хайрладаг, бидэнтэй адилхан гэдгийг харуулж чадсандаа баярладаг.

Мөн “Цахим гадуурхал цаашаа” гэж төсөл хэрэгжүүлж байсан. Өнөөдөр цахим орчинд хүүхдүүдийг хамгаалах нь чухал гэдгийг манай улс төдийгүй дэлхий даяараа хүлээн зөвшөөрч, нэн тэргүүнд тавигдах асуудал болжээ.

Цахим гадуурхал өсвөр насныханд хэрхэн нөлөөлж, сэтгэл зүрхэндээ ямар шарх тээдгийг энэ төслөөрөө хөндөж, нийтэд ойлгуулахыг хүссэн. Хүн хэзээ ч төгс төрөхгүй.

Хэн нэгнийгээ гадуурхаж, шоолж шоглоход өсвөр насныхан маш ихээр эмзэглэж хүлээж авдаг. Өнөөдөр зах хязгаар нь үл мэдэгдэх цахим орчинд хүүхдүүдийг гутаан доромжлох нь тэдэнд маш том ачаа болж байгааг томчууд ойлгох ёстой. Үүнийг ерөнхий боловсролын сургуулиуд “Цахим гадуурхал цаашаа, нандин нөхөрлөл наашаа” гэх зэргээр маш хөөрхөн баяжуулаад эсээ, зохион бичлэгийн уралдаан зарлаж, багш, нийгмийн ажилтан, сургууль, эцэг эх, оролцсон олон хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн нь үр дүнд хүрсэн.

Энэ асуудал бол зүгээр нэг аяны хүрээнд хийгдээд зогсчих асуудал биш, цаашдаа ч бид анхаарах ёстой маш чухал сэдэв байгаа. 

-“Нүдээ нээ” аян олон нийтэд маш сайн хүрсэн санагддаг юм. Хүмүүс профайл зургандаа “Нүдээ нээ”-гийн хүрээг сонгож, дэмжиж байгаагаа илэрхийлж байсан шүү дээ?

-Уржнан бага насны хүүхдүүдийг хүчирхийллээс хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх зорилгоор “Лантуун дохио” ТББ-тай хамтраад “Нүдээ нээ” аяныг зохион байгуулсан. Энэ аяныг Монголд төдийгүй дэлхийн 35 оронд байгаа монголчууд дэмжсэн. Бага насны хүүхдийг хүчирхийлэх нь хэрээс хэтэрсэн нь манай улсын хамгийн сүүдэртэй тал болж байна.

Хүүхдийн өмнө үүрэг, хариуцлага хүлээсэн хүн бүр чиний миний ялгалгүй бүгд сонор сэрэмжтэй байж хүүхдийг хүчирхийллээс хамгаалахыг уриалсан. Өгөх өдрийг санаачлан хэрэгжүүлснээс хойшхи 10 жилийн хугацаанд маш олон байгууллага, хамт олон, бүлэг хүмүүс хамтраад хүмүүнлэгийн олон ажил хийж, хэрэгжүүлж байгааг харах сайхан байдаг.

Дээр дурдсан томоохон төслүүдээс гадна жижиг төсөл, ажил их хийгддэг. Жишээлбэл, эмэгтэйчүүд 1 нас хүртэлх хүүхдээ авч, шоронд хоригддог юм билээ. Тэр эмэгтэйчүүдэд сүү оруулагч, ариун цэврийн хэрэглэл, хүүхдүүдэд нь нэмэлт хоол тэжээл өгөхөөс гадна алжаал тайлах йогийг Дэлгэртуяа багшаар заалгаж байсан.

Эх нялхсын эмч, ажилтнууд энэ өдрөөр “Хайр өгье” төсөл хэрэгжүүлдэг. “Digital Dental” шүдний эмнэлгийнхэн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн шүдийг үзэж, хэрхэн угаахыг зааж сойз бэлэглэж байлаа. Энэ мэтээр байгууллага, хувь хүмүүс дэмжиж нэгддэгт үнэхээр их баярладаг. Бид “Урам хайрла” гэж сүлд дуутай шүү дээ.

-Манай уншигчидтай дууныхаа тухай хуваалцаач. Сонирхолтой байх болов уу?

-Нэрт яруу найрагч Т.Очирхүү агсаны “Урам хайрла” гэдэг хүн бүрийн хайртай шүлгэнд Харанга хамтлагийн Ц.Чулуунбат ах ая хийж, “Харанга” хамтлаг 2014 онд анх дуулсан. Т.Очирхүү гуайн үр хүүхдүүдээс зөвшөөрөл авч байж, дуу болгосон түүхтэй.