Сонгуулийн тухай хуулийн шинэчилсэн най­руулгын төслийг батлаад дөрөв хонож байна. Хуульд зааснаар УИХ-ын 2012 оны сонгууль ирэх оны зургаадугаар сарын 27-нд болох юм билээ. Ямар­тай ч сонгуулийг холимог тогтолцоогоор явуу­лахаар болсон. Ингэхдээ мажоритари 26 той­рог дээр 48 нэр дэвшигч өрсөлдөж, үлдэж буй 28 суудлын төлөө намууд улсын хэмжээнд нэг том тойрогт өрсөлдөх юм. Намын авсан саналын тоогоор парламентын 28  суудлын  хэдийг нь авахыг  шийдэх юм. Намууд чухам хэнийг шууд нэр дэвшүүлж, хэнийг нь  28-даа оруулахыг сон­гууль болохоос өмнө Бага хурал, ҮЗХ-оор шийдэх ёстой. Хэрвээ сонгуулийн санал хураалт дууссаны да­раа хэлэлцвэл хууль зөрчсөн үйлдэл болох ажээ. Ирэх сонгуулийн үеэр сонгогчдод саналын хоёр хуудас ирнэ. Нэг нь тухайн тойрогт нам тус бүрээс өрсөлдөж байгаа хүмүүсийн нэрсийг бич­сэн байх бөгөөд сонгогчид мандатын тоогоор хүний нэр дугуйлах юм. Харин дараагийн хуудаст нам тус бүрийн нэрийн доор нийт нэр дэвшигчийн нэрсийг жагсаан бичих бөгөөд зөвхөн намын нэрийг дугуйлах юм. Нэг ёсондоо сонгогч тухайн намаас нэр дэвшиж буй хүмүүсийг бүгдийг нь УИХ-д суулгахыг зөвшөөрч байгаа гэсэн үг. Намууд “Лидер, нэр хүндтэй, сонгогдох магадлал өндөртэй” гэж үзсэн хүнээ уг жагсаалтын хамгийн эхэнд бичих юм гэсэн. Мөн лидер улстөрчдөө мажоритари 26 тойрог дээрээ ч өрсөлдүүлэх ажээ. Харин олонд төдийлөн танигдаагүй, нэр хүнд, нийгэмд эзэлсэн байр суурь, сонгуульд ялах ма­гад­лал харьцангуй багатай нэр дэвшигчдийн нэр жагсаалтын сүүлч хавиар л байх бололтой. Нэг ёсондоо ширүүн өрсөлдөөн болох дүр зураг ха­рагдаж байна. Намын нэрээр санал авах 28 руу мажоритариар өрсөлдөөд ялж чадаагүй ч сонгогчдын 28-аас дээш хувийн санал авсан хүмүүсийг гулсуулна гэж байгаа. Тэгэхээр дээрх хэмжээний санал авсан нэр дэвшигчид УИХ-ын гишүүн болоод жагсаалтын сүүлд бичигдсэн нь хоосон хоцрох нь.

УИХ 26 тойргийг аймаг, нийслэлийн дүүргүүдийн хүн амын тоог харгалзан санал авах өдрөөс зур­гаагаас доошгүй сарын өмнө байгуулж, тойргийн мандатын тоо, дугаар, нутаг дэвсгэрийн төвийг тогтоох ёстой. Тухайн аймаг, нийслэл хэдэн ман­даттай байх нь шинэ он гарсны дараа тодорхой болох юм. Нийт 48 мандатын 14 нь нийслэлд байхаар болсон. Ингэснээр орон нутгийн тойрог, мандатын тоо цөөрч байна. Тодруулбал, УИХ-ын 2008 оны сонгуулиар Хөвсгөл аймагт нэг тойрогт дөрвөн мандатын төлөө өрсөлдсөн бол ирэх онд хоёр мандатын төлөө өрсөлдөх ажээ. Манай улсад хүн ам харьцангуй цөөнтэй аймгууд бий. Тэгвэл “Аймаг, нийслэлийн дүүргийн хүн амын тоо нь тойрог байгуулах улсын дунджаас цөөн байвал зэргэлдээ аймаг, нийслэлийн дүүрэгтэй нэгтгэн нэг тойрог болгоно” гэж хуульд заасан байна билээ. Тодруулбал, хүн ам багатай хоёр аймгийг нэг хүн УИХ-д төлөөлөх нь. Гэхдээ тойрог байгуулах хүн амын тооны улсын дунджийг аймаг, нийслэлд ялгавартайгаар тогтоох ажээ. Бас ирэх оны сонгуу­лиар “Урьдчилсан санал хураалт” гэдэг ойлголт байхгүй болно. “Хөдөө, гадаа явна” гээд саналаа урьд­чилж өгөх боломжгүй гэсэн үг. Харин гадаа­дад суугаа монголчуудын саналыг  ЭСЯ, консулын газраар нь дамжуулан авах юм байна. 

Сонгуулийн тухай хуулийг шинэчлэн баталс­ны дараа гишүүд “Хориглосон заалт ихтэй. Сон­гуулийн будилаангүй явуулахад анхаарсан хууль баталлаа” гэлцэж байсан. Тухайлбал, нам, эвс­лээс нэр дэвшигч нь тухайн нам, эвслийн мө­рийн хөтөлбөрөөс өөр сонгуулийн бие даасан мө­­рийн хөтөлбөртэй байхыг хориглож буй. Нам, эвсэл мөнгө, эд хөрөнгө, эд хөрөнгөтэй хол­богд­­сон эрх олгох, газрын тос, эрдэс баялгийн бо­лон бусад салбарын орлогоос хишиг, хувь, тэд­­­гээр­тэй адилтгах зүйл хүртээх талаар амлах ёсгүй. Мөн зээлийн болон бусад өр төлбөрийг хү­чин­гүйд тооцох, хөрвүүлэх, үнэ төлбөргүй, хямд­рал­тай үнээр үйлчилгээ үзүүлэх, ажлын байранд зууч­лах, ажилд оруулах зэрэг амлалт өгөхийг ч хо­ригложээ Бэлэн мөнгө болон үнэ бү­хий зүйлсийг сон­гуулийн сурталчилгаандаа ашиг­лах нь ч хуульд нийцэхгүй юм. Хэрэв үүнийг мөр­дөхгүй бол сонгуульд оролцох эрхийг нь хасах аж. Жил, жи­лийн сонгуулийн үеэр нэр дэвшигчид цаг, аяга, хуанли зэргийг иргэдэд тараадаг. Тэгвэл эдгээр нь үнэ бүхий зүйл гэдэгтээ орох юм байна. Нэр дэвшигчид ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс үүнийг мөрдөх ёстой гэнэ. Сонгууль болохоос өмнө нэр дэвшигч сонгогчид бэлэн мөнгө тараасан бол түүнийг нь сонгуулийн хэсэг, хороонд аваа­чиж өгөөд 10 дахин нэмж авах талаар ч хуульд заасан аж. Тодруулбал, нэр дэвшигч нэг иргэнд 10 мянган төгрөг өгвөл иргэн түүнийг нь аваачиж өгч, баримтаар нотлоод 100 мянган төгрөг авч болно гэсэн үг. Үүнтэй холбоотой зардлыг нэр дэвшигчээс гаргуулж, хариуцлага тооцох гэнэ.

Сонгуулийн тухай шинэ хуульд “Сонгуульд оролцож байгаа нам, эвсэл нь сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулсан хорин хэвлэлийн хуу­дас бүхий сонин, хэвлэл, арван хэвлэлийн хуу­дас бүхий нэг ухуулах болон зурагт хуудас, нэр дэвшигчийн намтар, сурталчилгааны бусад материалыг арван хэвлэлийн хуудаст тус тус багтаана” гэж заасан. Харин бие даан нэр дэвшигч нь мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулсан тус бүр хоёр хэвлэлийн хуудас бүхий хоёр сонин, хэвлэл, нэг хэвлэлийн хуудас бүхий нэг ухуулах болон зурагт хуудас, нэр дэвшигчийн намтар, сур­талчилгааны бусад материалыг нэг хэвлэлийн хуу­даст багтааж тараах ёстой аж. Нэр дэвшигч, нам, эвсэл нь радио, телевизээр сурталчилгааны нэвт­рүүлгийг төлбөртэй нэвтрүүлж болох бөгөөд сурталчилгааны төлбөртэй нэвтрүүлгийн нийт хуга­цаа нь хоногт хоёр цагаас хэтрэхгүй байх юм байна. Гэхдээ телевизийн хоёр, гуравдугаар сув­гаар сурталчилгааны нэвтрүүлэг гаргах ёсгүй ажээ. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудад ногдуу­лах торгуулийн хэмжээг ч чангатгасан. Нэр дэв­шигчтэй холбоотой нийтлэл нэвтрүүлгийг олон нийтэд цацахдаа түүн дээр захиалагчийн нэ­рийг тодорхой харагдахуйцаар бичих учиртай. Дээрх заалтыг зөрчсөн нам, эвслийг нэг сарын хөдөл­мөрийн хөлсний доод хэмжээг 50-70 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, нэр дэвшигчийг мөн хэмжээгээр, хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 35-50 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний мөнгө торгууль төлөхөөр болж хуульчлагдлаа. Энэ нь нэр дэвшигчийн талаар хууль бус, захиалгат мэдээлэл гаргасан хэвлэл мэдээллийн байгууллагад ч хамаатай юм.