Х.Ганхуяг: Энэ хуулиар зөвшөөрөл олгох процесс нь ил тод, хугацаа, хариуцах эзэн нь тодорхой болно

2021.09.17

Хууль, эрх зүй

Х.Ганхуяг: Энэ хуулиар зөвшөөрөл олгох процесс нь ил тод, хугацаа, хариуцах эзэн нь тодорхой болно

УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягтай ярилцлаа.

-Зөвшөөрлийн тухай хуулийн ажлыг хэсгийг та ахалж байгаа. Энэ хуулиар ямар зохицуулалтууд хийж байгаа талаар ярилцлагаа эхэлье?

-Аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжих, бизнесийн орчныг эрүүлжүүлэхэд зориулсан гол хуулиудын нэг бол Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт. 2001 онд анх Аж ахуйн нэгжийн тусгай хууль гэж баталсан. Нийтдээ 210 зөвшөөрөл олгодог байсан юм. Тэр үеэс хойш бүх байгууллагын дарга нар захирамж, тушаал, шийдвэрээр зөвшөөрлийг нэмж, бий болгоод яваад байсан. Тусгай зөвшөөрлийн хуульдаа заалт нэмээд зөвшөөрлийн тоог нэмчихсэн.

Одоо энэ хуулиар салбарын хуулиар үндэслэсэн зөвшөөрлүүдийг үлдээхээр төрийн бүх байгууллагуудтай нэг бүрчлэн уулзаж байна. Жишээ дурдаж ярихад, Зургаан нэрийн барааны дэлгүүрийн зөвшөөрлийг харьяа дүүргээс авдаг боловч Мэргэжлийн хяналт, Цагдаагийн газрын тодорхойлолт, ОБЕГ-ын галын дүгнэлт хог хаягдлын гэх мэтээр сунжирсаар байгаад зургаан газраас зөвшөөрөл авч байгаа юм. Одоо байгаа хууль тогтоомжийн хүрээнд бүгд тус тусдаа хугацаатай байгаа. Цагдаагийн байгууллага, МХЕГ зэргээс дүгнэлт гаргуулахад 10 гаруй хоног байдаг. Дүгнэлт гаргах процессоо зөвшөөрөл олгож байна гээд ойлгочихсон.

Угтаа мэргэжлийн байгууллагын баталгаажуулалт хийж байгаа л асуудал юм. Зөвшөөрөл авах гэж маш их хугацаа ордог, сунжирдаг гэх шүүмжлэлтэй байдаг. Тэгвэл одоо иргэн, байгууллага зөвшөөрөл хүсэхэд ажлын 30 хоногийн дотор зөвшөөрөл олгох эрх бүхий байгууллага нь төрийн мэдээллийн сангаараа бүгдийг хянаад материал нэмж авахгүй байхаар хуульд тусгаж байна. Ямар нэгэн байдлаар дүгнэлт хэрэгтэй болвол цахимаар дүгнэлтээ авдаг байхаар тусгаж өгч байна.

Ингэхээр иргэн, байгууллагад ажлын 30 хоног дотроо багтаагаад зөвшөөрөл олгоно гэсэн үг. Тэр дотор нь дүгнэлтүүд нь бүгд багтана. Хугацаа нь тодорхой болчихож байгаа юм. Зөвшөөрлийн тоо багассанаар ААН, иргэдэд таатай нөхцөл бүрдэнэ.

-Манайд нийт хэчнээн зөвшөөрөл олгогдож байсан юм бэ. Зөвшөөрлийн тоог хэдий хэмжээнд барих вэ?

-2019 оны байдлаар 912 зөвшөөрөл олгогдож байсан. 2020 онд МҮХАҮТ-аас хийсэн судалгаагаар 1400-1600 хооронд зөвшөөрөл байна гэх судалгаа гарсан. Нийтдээ 416 албан тушаалтан зөвшөөрөл олгож байгаа юм. Аймаг, нийслэлийн ИТХ караокены зөвшөөрөл олгодог байх жишээтэй. Үндэсний аюулгүй байдал, хүний эрүүл ахуй, төрийн нийтийн өмчийг ашиглах, байгалийн баялгийг ашиглахтай холбоотой зүйлсэд зөвшөөрөл олгохоос бусад бүх зүйлд зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагаа эрхэлж болно гэх үндсэн зарчмаар хууль хийгдэж байна. Хуульд хориглоогүй л бол зөвшөөрөл авалгүй ажиллаж болно гэсэн үг.

Одоогийн байдлаар 448 зөвшөөрөл олгохоор санал орж ирсэн. Зарим нэг байгууллагад зөвшөөрлийг багасгах, заримд нь нэмэгдүүлэх шаарлага үүсэх юм шиг байна. Хаврын чуулганаар батлагдсан шинэ хуулиудтай холбоотойгоор зарим зөвшөөрлүүд ч нэмэгдэх байх. Газартай холбоотой гомдол их ирдэг. Иргэн анх газар авахдаа бөөн үнэлгээ хийлгээд авчихдаг. Хүнд шилжүүлэх болохоор үндсэндээ одоогийн байдлаар зургаан сарын хугацаа шаардагдаж байна гэж байгаа юм. Шилжүүлэхэд байгаль орчны үнэлгээ зэрэг хийлгэх ямар ч шаардлагагүй. Хэрвээ зориулалтаа өөрчилвөл үнэлгээ хийлгэх шаардлагатай болж магадгүй.

-Зөвшөөрлөө зааглаж, ангилж өгнө гэсэн үг үү?

-Ангилна. Үндсэндээ ямар зөвшөөрлийг хаанаас авахыг нь тодорхой заана. Ийм эрх бүхий байгууллагаас энэ зөвшөөрлийг авна гээд заачихна гэсэн үг. Ердөө тэр газраасаа л зөвшөөрлөө авна. Өөр тийшээ явах шаардлагагүй.

-Зөвшөөрөл авах гэж өмнөхөөсөө илүү түвэгтэй байдал үүсэх вий гэх болгоомжлол байна?

-Ямар зарчмаар зөвшөөрөл олгох вэ гэдэг зарчим нь илүү тодорхой болно л доо. Хэдий хугацаанд зөвшөөрлөө олгох хугацаа нь тодорхой болохоос гадна сунгуулах нь ч тодорхой болно. Хэрвээ зөвшөөрөл олгохоос татгалзвал зөвхөн хуульд заасан үндэслэлээр татгалзаж болно. Хуульд заагаагүй шалтгаанаар татгалзвал тухайн албан тушаалтанд хуулийн хариуцлага хүлээлгэх боломжтой.

-Зөвшөөрлийг олгох процесс ил тод болно гэж ойлгож байна?

-Тэгэлгүй яахав. Зөвшөөрлийг цахимаар олгож, процесс нь ил тод явна. Зөвшөөрөл хаана гацчихав гэдэг нь ч тодорхой болно. Бичиг баримтаа бүрдүүлж өгөөд ажлын 5-7 хоногт эрх бүхий байгууллага нь ямар материал дутуу байгааг хэлж өгнө. Зөвшөөрөл олгох процесс нь ил тод, хугацаа, хариуцах эзэн нь тодорхой болоод явчихна. Бизнес эрхлэгчидтэй хоёр удаа хэлэлцүүлэг хийсэн.

Засгийн газраас гурван удаа санал авсан. Тусгай болон энгийн зөвшөөрлийн ажиллах хугацааг нь ажлын 30 хоног гэж байгаа юм. Тусгай зөвшөөрлийг таваас доошгүй жилийн хугацаатай олгодог болох, энгийн зөвшөөрлийг гурваас доошгүй жилийн хугацаатай олгодог болохоор хуулийн төсөлд тусгахаар хэлэлцэж байна.

Х.Ганхуяг: Шахмал түлшний жилийн хэрэгцээ энэ жил 50-70% нэмэгдэж байна 2024.12.19

Төсвийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ 2024.12.03

"Ярих өнцөг" нэвтрүүлгээр УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг оролцлоо 2024.11.14

Х.Ганхуяг: Аудитын дүгнэлтээр маш их зөрчил илэрдэг, хариуцлага ярьдаггүй 2024.11.08

Монгол Улсын хөгжлийн 2025 оны төлөвлөгөөг хэлэлцэн баталлаа 2024.10.18

“Монгол Улсын хөгжлийн 2025 оны төлөвлөгөө батлах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцлээ 2024.10.17

УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг: Т.Доржханд гишүүн дөрвөн жилийн өмнөхөөсөө тэс өөр юм ярьдаг болсон байна 2024.08.20

Тулгар төрийн 2233, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 818, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 113, Ардын хувьсгалын 103 жилийн ойн БАЯР, НААДМЫН МЭНД ДЭВШҮҮЛЬЕ 2024.07.11

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар "Төрийн дээд цол, одон медаль гардууллаа 2024.07.09

Х.Ганхуяг: Баянгол дүүргийнхээ хойд бүсийн 16, 17, 18, 19, 33-р хорооны иргэдтэйгээ уулзлаа 2024.06.23

Баянголын залуус гарааны бизнесийг дэмжих бодлогыг сайшааж байна 2024.06.20

Х.Ганхуяг: Баянгол дүүргийн боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалт 6.5 дахин нэмэгдсэн 2024.05.10

Х.Ганхуяг: Банкны хуулийн хэрэгжилтийг биелүүлэхгүй байгаа Монголбанкны ерөнхийлөгчийг шалгуулахаар УЕП-т хандаж байна 2024.05.06

Х.Ганхуяг: Манай МонголБанк өөрөө арилжааны банкнуудын кассын машин болсон 2024.04.25

Х.Ганхуяг: БГД-ийн 29-р хороонд улсын сургууль нэг ч байхгүй. Тиймээс "Эрин Эверест интернэшнл" сургуулийг төрийн өмчид авна 2024.04.24

"Эрин эверест интернэшнл" сургуулийг төрийн өмчид авах асуудлаар уулзалт хийлээ 2024.04.23

Х.ГАНХУЯГ: Шинээр зөвшөөрөл бий болгож хуулиас гадуур шаардлага тавьж байгаа этгээдийг АТГ-т хандан шалгуулах боломжтой 2024.04.16

Х.Ганхуяг: Өнгөрсөн хугацаанд 41 хуулийн төсөл дээр ажилласан 2024.04.12

Х.Ганхуяг: БГД төрийн өмчийн сургуульгүй үлдсэн 29-р хорооны асуудлыг яаралтай шийдвэрлэнэ 2024.04.05

Х.Ганхуяг: Малчид нь тоонд биш чанарын хойноос явдаг болох тогтолцоо руугаа хэзээ орох вэ? 2024.03.21

Loading Time: Base Classes	0.0028
Controller Execution Time ( User Module / Page )	0.4221
Total Execution Time	0.4250

$_GET['id']	11139
$_GET['year']	2025

0.0005	SELECT * FROM (`vip_users` AS user) LEFT JOIN `vip_user_advanced` AS adv ON `adv`.`user_id` = `user`.`id` WHERE `user`.`id` = '11139'
0.0002	SELECT * FROM (`vip_users` AS user) LEFT JOIN `vip_user_advanced` AS adv ON `adv`.`user_id` = `user`.`id` WHERE `user`.`id` = '11139'
0.0003	SELECT GROUP_CONCAT(DISTINCT content_group.name) AS group_name FROM (`vip_users` AS user) LEFT JOIN `vip_user_group` AS user_group ON `user_group`.`user_id` = `user`.`id` INNER JOIN `vip_content_group` AS content_group ON `user_group`.`group_id` = `content_group`.`id` WHERE `user`.`id` = 11139
0.0003	SELECT `start` FROM (`vip_users_menu`) WHERE `user_id` = '11139' ORDER BY `sort` asc
0.0001	SELECT `user_page_banner`.* FROM (`vip_user_page_banner` AS user_page_banner) WHERE `user_id` = '11139'
0.0003	SELECT `users_menu`.* FROM (`vip_users_menu` AS users_menu) INNER JOIN `vip_users` AS user ON `user`.`id` = `users_menu`.`user_id` WHERE until_now = 1 AND `user_id` = 11139 ORDER BY sort ASC
0.0001	SELECT * FROM (`vip_user_advanced`) WHERE `user_id` = '11139'
0.0002	SELECT * FROM (`vip_content`) WHERE `id` = '78122'
0.4131	SELECT `content`.* FROM (`vip_content` AS content) LEFT JOIN `vip_content_mapping` AS map ON `map`.`content_id` = `content`.`id` LEFT JOIN `vip_users` AS user ON `user`.`id` = `map`.`user_id` WHERE ( content.`created_user` = 11139 OR `map`.`user_id` = 11139) AND YEAR(publishdate) <= 2025 AND `content`.`is_agreed` = 1 AND `content`.`is_unpublish` = '0' AND `content`.`is_nagative` = '0' GROUP BY `content`.`id` ORDER BY `publishdate` DESC LIMIT 20

HTTP_ACCEPT	/
HTTP_USER_AGENT	Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)
HTTP_CONNECTION
SERVER_PORT	80
SERVER_NAME	enkhamgalan.mn
REMOTE_ADDR	3.135.205.102
SERVER_SOFTWARE	Apache/2.4.57 (Ubuntu)
HTTP_ACCEPT_LANGUAGE
SCRIPT_NAME	/index.php
REQUEST_METHOD	GET
HTTP_HOST
REMOTE_HOST
CONTENT_TYPE
SERVER_PROTOCOL	HTTP/1.1
QUERY_STRING	id=11139&year=2025
HTTP_ACCEPT_ENCODING	gzip, br, zstd, deflate
HTTP_X_FORWARDED_FOR

base_url	http://enkhamgalan.mn/
index_page
uri_protocol	AUTO
url_suffix
language	english
charset	UTF-8
enable_hooks	1
subclass_prefix	MY_
permitted_uri_chars	a-z 0-9~%.:_\-
allow_get_array	1
enable_query_strings
controller_trigger	c
function_trigger	m
directory_trigger	d
log_threshold	4
log_path
log_date_format	Y-m-d H:i:s
cache_path
encryption_key	ViP76.MN
sess_cookie_name	sessions
sess_expiration	14400
sess_expire_on_close
sess_encrypt_cookie	1
sess_use_database	1
sess_table_name	vip_sessions
sess_match_ip
sess_match_useragent	1
sess_time_to_update	30
cookie_prefix	vip
cookie_domain
cookie_path	/
cookie_secure
global_xss_filtering
csrf_protection
csrf_token_name	csrf_vip_token
csrf_cookie_name	csrf_vip_cookie
csrf_expire	7200
compress_output	1
time_reference	local
rewrite_short_tags
proxy_ips
admin_theme	neat
client_thme	vip76
max_width	1000
max_height	800
per_page	100
maintenance_mode
avatar_width	44
avatar_height	61
news_per_page	15
tender_per_page	10
tender_result_per_page	30
tender_plan_per_page	30
admin_per_page	30
mess_own_num	156686
mess_user	1174245
mess_pass	jyshqqck
face_app_id	472332816790822
face_secret	926e31e1fc45023623c9c6bc4ff8c9e2
home_page	forum
dans_vipnews	Маш чухал мэдээ Голомт банк 1105042893
general	Array ( [1] => УИХ-ын гишүүн [4] => ТББ [6] => Төр [12] => Энгийн хэрэглэгч [13] => ИТХ [3] => Эксперт )
general1	Array ( [1] => Төр [2] => ТББ [4] => Олон улс [3] => Эксперт [12] => Энгийн хэрэглэгч )
generaltype1	Array ( [1] => УИХ-ын гишүүн [2] => Яам [6] => Агентлаг [3] => Хороо [4] => Нийслэл [5] => ИТХ )
generaltype2	Array ( [1] => Мэргэжлийн холбоо [2] => Иргэний нийгэм [3] => ТББ [4] => Улс төрийн нам )
generaltype3	Array ( [1] => ТББ [2] => Бизнес [3] => Эрдэмтэн [4] => Төр )
generaltype4	Array ( [1] => Элчин сайдын яам [2] => Консул төлөөлөгч [3] => Сан )
yam	Array ( [1] => Ерөнхий сайд [2] => Яамд [3] => Агентлаг [4] => Нийслэл [5] => Шадар сайд [6] => Засгийн газар )
expert_primary_type	Array ( [1] => Улс төрч [2] => Эксперт [3] => Энгийн хэрэглэгч )
expert_type	Array ( [0] => Байхгүй [1] => Төр [2] => ТББ [3] => Эрдэмтэн [4] => Бизнес )
user_request_state	Array ( [1] => Хүсэлт [2] => Цуцалсан )
general_view	Array ( [1] => Байр суурь [2] => Үйл явдал [3] => Онцлох 5 [4] => VIP зочин [5] => #76-аас Асууя [6] => #Шилэн хууль [7] => #Коммент [8] => #Томилолт [9] => #Маш чухал хүн [10] => Сурвалжлага )
title_position	Array ( [1] => Байрлал 1 [2] => Байрлал 2 [3] => Байрлал 3 [4] => Байрлал 4 )
days	Array ( [1] => Даваа [2] => Мягмар [3] => Лхагва [4] => Пүрэв [5] => Баасан [6] => Бямба [7] => Ням )
user_location	Array ( [1] => Улаанбаатар [2] => Архангай [3] => Баян-Өлгий [4] => Баянхонгор [5] => Булган [6] => Говь-Алтай [7] => Говьсүмбэр [8] => Дархан-Уул [9] => Дорноговь [10] => Дорнод [11] => Дундговь [12] => Завхан [13] => Орхон [14] => Өвөрхангай [15] => Өмнөговь [16] => Сүхбаатар [17] => Сэлэнгэ [18] => Төв [19] => Увс [20] => Ховд [21] => Хөвсгөл [22] => Хэнтий )
law_type	Array ( [1] => Хэлэлцэх явц [2] => Хэрэгжилт )
law_status	Array ( [1] => Хэлэлцэж эхлээгүй [3] => Хэлэлцэж байгаа [2] => Батлагдсан [4] => Буцаасан, хүчингүй болсон [5] => Нэгтгэсэн )
law_status_type	Array ( [1] => Нэмэлт өөрчлөлт [0] => Бие даасан хууль [2] => Шинэчилсэн найруулга [3] => Тогтоолын төсөл [4] => Асуулга [5] => Төсөл [6] => Ерөнхийлөгчийн хориг, зарлиг [7] => Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр [8] => Олон Улсын гэрээ хэлэлцээр )
law_main_type	Array ( [1] => Монгол Улсын хууль [2] => Улсын Их Хурлын тогтоол [3] => Монгол Улсын олон улсын гэрээ [4] => Ерөнхийлөгчийн зарлиг [5] => Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр [6] => Улсын дээд шүүхийн тогтоол [7] => Засгийн газрын тогтоол [8] => Сайдын тушаал [9] => Засгийн газрын агентлагийн даргын тушаал [10] => УИХ-аас томилогддог байгууллагын дарга, түүнтэй адилтгах албан тушаалтны шийдвэр [11] => Аймаг, нийслэлийн ИТХ-ын шийдвэр [12] => Аймаг, нийслэлийн Засаг даргын захирамж )
law_creator_type	Array ( [3] => Ерөнхийлөгч [2] => Засгийн газар [1] => УИХ-н гишүүд [5] => Байнгын хороо [4] => Бусад )
workgroup_member_type	Array ( [1] => УИХ-н гишүүд [2] => Засгийн газар [4] => Бусад )
law_action_type	Array ( [0] => Тодорхойгүй [1] => Байнгын хорооны анхны хэлэлцүүлэгт [2] => Байнгын хороогоор хэлэлцэх эсэх нь дэмжигдээгүй [3] => Байнгын хороогоор зарчмын зөрүүтэй санал хураалт хийгдсэн [4] => УИХ-ын нэгдсэн хуралдаанаар зарчмын зөрүүтэй санал хураалт хийгдсэн [5] => Байнгын хороогоор эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн [6] => УИХ-ын нэгдсэн хуралдаанаар эцсийн хэлэлцүүлэгт орсон )
law_action_precent	Array ( [0] => 0 [1] => 20 [2] => 20 [3] => 40 [4] => 60 [5] => 80 [6] => 100 )
law_content_type	Array ( [0] => [1] => УИХ-ын нэгдсэн хуралдаан [2] => АБГББХ-ны хуралдаан [3] => БОХХААБХ-ны хуралдаан [4] => ӨБХ-ны хуралдаан [5] => ХЗБХ-ны хуралдаан [6] => ТББХ-ны хуралдаан [7] => ТБХ-ны хуралдаан [8] => ЭЗБХ-ны хуралдаан [9] => НББСШУБХ-ны хуралдаан [10] => МАН-ын бүлгийн хуралдаан [11] => АН-ын бүлгийн хуралдаан [12] => Экспертийн байр суурь [13] => ЁЗСХБХ-ны хуралдаан [14] => ИЦББХ-ны хуралдаан [15] => ҮББХ-ны хуралдаан [16] => БСШУСБХ-ны хуралдаан [17] => Хуулийн мэдээ )
nam	Array ( [2] => Монгол ардын нам [1] => Ардчилсан нам [9] => Тусгаар тогтнол эв нэгдэл эвсэл [4] => Иргэний зориг ногоон нам [13] => Монголын уламжлалын нэгдсэн нам [18] => Хаан сонголт эвсэл [10] => Бүгд найрамдах нам [17] => Монголын социал-демократ нам [15] => Эрх чөлөөг хэрэгжүүлэгч нам [11] => Иргэний хөдөлгөөний нам [19] => Монголын ардчилсан хөдөлгөөний нам [3] => Монгол ардын хувьсгалт нам [8] => Хөдөлмөрийн Үндэсний Нам [12] => Эх орончдын нэгдсэн эвсэл [7] => Монголын Консерватив Нам [16] => Ард түмэнээ хайрлая нам [6] => Бие даагч [5] => Монголын үндэсний ардчилсан нам [14] => Хөгжлийн Хөтөлбөр нам [0] => Нам бус )
morder_type	Array ( [1] => Бэлэн [2] => Данс )
morder_status	Array ( [0] => Шинэ [1] => Хүлээгдэж байгаа [2] => Хүргэлт авсан [3] => Хуурамч [4] => Цуцалсан )
org_type	Array ( [1] => Улсын их хурал [2] => Засгийн газар [3] => Ерөнхийлөгч [4] => Орон нутаг [5] => Төрийн бус [99] => Бусад )
org_sub	Array ( [1] => Array ( [1] => Улсын Их Хурал [2] => УИХ дахь намын бүлэг [3] => Байнгын хороод [4] => Дэд хороод [5] => УИХ-д ажлаа шууд хариуцан тайлагнадаг байгууллагууд ) [2] => Array ( [1] => Сайд [3] => Яамд [4] => Агентлаг, газрууд [6] => Төрийн өмчийн үйлдвэрийн газар ) [4] => Array ( [1] => Улаанбаатар хот [4] => Дүүрэг [5] => Аймаг ) [5] => Array ( [2] => Гишүүддээ үйлчилдэг ТББ [4] => Нийгэмд үйлчилдэг ТББ [5] => Улстөрийн нам ) )
uih_content_type	Array ( [1] => Хэвлэлийн хуудаснаа [2] => УИХ-ын чуулган [3] => Байнгын хороо [4] => Сонгуульт ажлууд [5] => Тойрогтоо хийсэн ажлууд )
toirog	Array ( [1] => Архангай аймаг [2] => Баян-Өлгий аймаг [3] => Баянхонгор аймаг [4] => Булган аймаг [5] => Говь-Алтай аймаг [6] => Дорноговь, Говьсүмбэр аймаг [7] => Дорнод аймаг [8] => Дундговь аймаг [9] => Завхан аймаг [10] => Өвөрхангай аймаг [11] => Өмнөговь аймаг [12] => Сүхбаатар аймаг [13] => Сэлэнгэ аймаг [14] => Төв аймаг [15] => Увс аймаг [16] => Ховд аймаг [17] => Хөвсгөл аймаг [18] => Хэнтий аймаг [19] => Дархан-Уул аймаг [20] => Орхон аймаг [21] => Хан-Уул, Багахангай, Багануур дүүрэг [22] => Баянзүрх, Налайх дүүрэг [23] => Сүхбаатар дүүрэг [24] => Чингэлтэй дүүрэг [25] => Баянгол дүүрэг [26] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг )
toirog_2016	Array ( [1] => Архангай аймаг [2] => Архангай аймаг [3] => Архангай аймаг [4] => Баян-Өлгий аймаг [5] => Баян-Өлгий аймаг [6] => Баян-Өлгий аймаг [7] => Баянхонгор аймаг [8] => Баянхонгор аймаг [9] => Баянхонгор аймаг [10] => Булган аймаг [11] => Говь-Алтай аймаг [12] => Дорноговь, Говьсүмбэр аймаг [13] => Дорноговь [14] => Дорнод аймаг [15] => Дорнод аймаг [16] => Дундговь аймаг [17] => Завхан аймаг [18] => Завхан аймаг [19] => Өвөрхангай аймаг [20] => Өвөрхангай аймаг [21] => Өвөрхангай аймаг [22] => Өмнөговь аймаг [23] => Өмнөговь аймаг [24] => Сүхбаатар аймаг [25] => Сэлэнгэ аймаг [26] => Сэлэнгэ аймаг [27] => Сэлэнгэ аймаг [28] => Төв аймаг [29] => Төв аймаг [30] => Төв аймаг [31] => Увс аймаг [32] => Увс аймаг [33] => Увс аймаг [34] => Ховд аймаг [35] => Ховд аймаг [36] => Ховд аймаг [37] => Хөвсгөл аймаг [38] => Хөвсгөл аймаг [39] => Хөвсгөл аймаг [40] => Хэнтий аймаг [41] => Хэнтий аймаг [42] => Хэнтий аймаг [43] => Дархан-Уул аймаг [44] => Дархан-Уул аймаг [45] => Дархан-Уул аймаг [46] => Орхон аймаг [47] => Орхон аймаг [48] => Орхон аймаг [49] => Баянзүрх дүүрэг [50] => Баянзүрх дүүрэг [51] => Баянзүрх дүүрэг [52] => Баянзүрх дүүрэг [53] => Баянзүрх дүүрэг [54] => Баянзүрх дүүрэг [55] => Хан-Уул дүүрэг [56] => Хан-Уул дүүрэг [57] => Хан-Уул дүүрэг [58] => Хан-Уул дүүрэг [59] => Сүхбаатар дүүрэг [60] => Сүхбаатар дүүрэг [61] => Сүхбаатар дүүрэг [62] => Сүхбаатар дүүрэг [63] => Чингэлтэй дүүрэг [64] => Чингэлтэй дүүрэг [65] => Чингэлтэй дүүрэг [66] => Чингэлтэй дүүрэг [67] => Баянгол дүүрэг [68] => Баянгол дүүрэг [69] => Баянгол дүүрэг [70] => Баянгол дүүрэг [71] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [72] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [73] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [74] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [75] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [76] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг )
ntoirog_2016	Array ( [1] => Баянгол дүүрэг [2] => Баянгол дүүрэг [3] => Баянгол дүүрэг [4] => Баянгол дүүрэг [5] => Баянгол дүүрэг [6] => Баянгол дүүрэг [7] => Баянзүрх дүүрэг [8] => Баянзүрх дүүрэг [9] => Баянзүрх дүүрэг [10] => Баянзүрх дүүрэг [11] => Баянзүрх дүүрэг [12] => Баянзүрх дүүрэг [13] => Баянзүрх дүүрэг [14] => Баянзүрх дүүрэг [15] => Баянзүрх дүүрэг [16] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [17] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [18] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [19] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [20] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [21] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [22] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [23] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [24] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [25] => Сүхбаатар дүүрэг [26] => Сүхбаатар дүүрэг [27] => Сүхбаатар дүүрэг [28] => Сүхбаатар дүүрэг [29] => Сүхбаатар дүүрэг [30] => Сүхбаатар дүүрэг [31] => Хан-Уул дүүрэг [32] => Хан-Уул дүүрэг [33] => Хан-Уул дүүрэг [34] => Хан-Уул дүүрэг [35] => Хан-Уул дүүрэг [36] => Хан-Уул дүүрэг [37] => Чингэлтэй дүүрэг [38] => Чингэлтэй дүүрэг [39] => Чингэлтэй дүүрэг [40] => Чингэлтэй дүүрэг [41] => Чингэлтэй дүүрэг [42] => Чингэлтэй дүүрэг [43] => Багануур дүүрэг [44] => Багахангай дүүрэг [45] => Налайх дүүрэг )
toirog_2020	Array ( [1] => Архангай аймаг [2] => Баян-Өлгий аймаг [3] => Баянхонгор аймаг [4] => Булган аймаг [5] => Говь-Алтай аймаг [6] => Говьсүмбэр, Дундговь аймаг [7] => Дорнод аймаг [8] => Дорноговь аймаг [9] => Завхан аймаг [10] => Өвөрхангай аймаг [11] => Өмнөговь аймаг [12] => Сүхбаатар аймаг [13] => Сэлэнгэ аймаг [14] => Төв аймаг [15] => Увс аймаг [16] => Ховд аймаг [17] => Хөвсгөл аймаг [18] => Хэнтий аймаг [19] => Дархан-Уул аймаг [20] => Орхон аймаг [21] => Багануур, Багахангай, Налайх [22] => Баянзүрх дүүрэг [24] => Сүхбаатар дүүрэг [25] => Чингэлтэй дүүрэг [26] => Баянгол дүүрэг [27] => Сонгино-Хайрхан дүүрэг [29] => Хан-Уул дүүрэг )
candidate_type	Array ( [1] => УИХ [2] => НИТХ )
aimags	Array ( [1] => Архангай аймаг [2] => Баян-Өлгий аймаг [3] => Баянхонгор аймаг [4] => Булган аймаг [5] => Говь-Алтай аймаг [6] => Дорноговь аймаг [7] => Говьсүмбэр аймаг [8] => Дорнод аймаг [9] => Дундговь аймаг [10] => Завхан аймаг [11] => Өвөрхангай аймаг [12] => Өмнөговь аймаг [13] => Сүхбаатар аймаг [14] => Сэлэнгэ аймаг [15] => Төв аймаг [16] => Увс аймаг [17] => Ховд аймаг [18] => Хөвсгөл аймаг [19] => Хэнтий аймаг [20] => Дархан-Уул аймаг [21] => Орхон аймаг [22] => Баянзүрх дүүрэг [23] => Хан-Уул дүүрэг [24] => Сүхбаатар дүүрэг [25] => Чингэлтэй дүүрэг [26] => Баянгол дүүрэг [27] => Сонгинохайрхан дүүрэг [28] => Багахангай дүүрэг [29] => Налайх дүүрэг [30] => Багануур дүүрэг )
sex	Array ( [1] => Эрэгтэй [2] => Эмэгтэй )
age_range	Array ( [1] => 18 - 29 [2] => 30 - 44 [3] => 45 - дээш )
aimag_by_toirog	Array ( [1] => 1,2,3 [2] => 4,5,6 [3] => 7,8,9 [4] => 10 [5] => 11 [6] => 12,13 [7] => 12 [8] => 14,15 [9] => 16 [10] => 17,18 [11] => 19,20,21 [12] => 22,23 [13] => 24 [14] => 25,26,27 [15] => 28,29,30 [16] => 31,32,33 [17] => 34,35,36 [18] => 37,38,39 [19] => 40,41,42 [20] => 43,44,45 [21] => 46,47,48 [22] => 49,50,51,52,53,54 [23] => 55,56,57,58 [24] => 59,60,61,62 [25] => 63,64,65,66 [26] => 67,68,69,70 [27] => 71,72,73,74,75,76 [28] => 56 [29] => 63 [30] => 59,60,61,62 )
mncharacter	Array ( [0] => А [1] => Б [2] => В [3] => Г [4] => Д [5] => Ж [6] => З [7] => И [8] => К [9] => М [10] => Н [11] => О [12] => Ө [13] => П [14] => Р [15] => С [16] => Т [17] => У [18] => Ү [19] => Х [20] => Ц [21] => Ч [22] => Ш [23] => Э )
hottag_type	Array ( [1] => Халуун сэдэв [2] => Хэрэглэгчийн timeline )
hottag_pos	Array ( [1] => 1-р багана [2] => 2-р багана [3] => Үе )
hottag_main_desc	Улс орны хувь заяаг шийдвэрлэсэн томоохон асуудал дээр хэн ямар байр суурьтай байсныг 276 тэмдэгтэнд багтаан тоймлов.
source_type	Array ( [1] => Телевиз [2] => Сонин [3] => Сайт [4] => Сошиал [5] => Сэтгүүл [0] => Бусад )
parlaments	Array ( [1996] => Array ( [0] => 1995 [1] => 1994 [2] => 1993 [3] => 1992 ) [2000] => Array ( [0] => 1999 [1] => 1998 [2] => 1997 [3] => 1996 ) [2004] => Array ( [0] => 2003 [1] => 2002 [2] => 2001 [3] => 2000 ) [2008] => Array ( [0] => 2007 [1] => 2006 [2] => 2005 [3] => 2004 ) [2012] => Array ( [0] => 2011 [1] => 2010 [2] => 2009 [3] => 2008 ) [2016] => Array ( [0] => 2015 [1] => 2014 [2] => 2013 [3] => 2012 ) [2020] => Array ( [0] => 2019 [1] => 2018 [2] => 2017 [3] => 2016 ) [2024] => Array ( [0] => 2023 [1] => 2022 [2] => 2021 [3] => 2020 ) [2028] => Array ( [0] => 2027 [1] => 2026 [2] => 2025 [3] => 2024 ) [2032] => Array ( [0] => 2031 [1] => 2030 [2] => 2029 [3] => 2028 ) )

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ГИШҮҮН

2025

2024

2023

2022

2021

2020

2019

Х.Ганхуяг: Энэ хуулиар зөвшөөрөл олгох процесс нь ил тод, хугацаа, хариуцах эзэн нь тодорхой болно

УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягтай ярилцлаа.

ШИНЭ МЭДЭЭ